Ο επιχείλιος έρπης είναι μια από τις πιο κοινές ιογενείς λοιμώξεις και εκδηλώνεται κυρίως στα χείλη. Μπορεί όμως να εμφανιστεί και γύρω από το στόμα ή ακόμη και στο εσωτερικό του με την μορφή μικρών πληγών και φουσκαλών.
Υπάρχουν βέβαια και πιο σπάνιες περιπτώσεις που μπορεί να επηρεαστεί επίσης κάποιο άλλο σημείο στο πρόσωπο, όπως η μύτη, το πηγούνι και τα μάτια.
Τι είναι ο επιχείλιος έρπης;
Περίπου το 80-90% των ενηλίκων ανθρώπων είναι φορείς του λεγόμενου απλού ιού του έρπητα (HSV-1), ενώ το 50% εξ αυτών έχουν εκτεθεί στον ιό μέχρι την ηλικία του νηπιαγωγείου. Οι περισσότεροι ωστόσο δεν γνωρίζουν πως είναι φορείς, καθώς η λοίμωξη ενδέχεται να μην εμφανίσει άμεσα (ή ακόμη και ποτέ) συμπτώματα.
Αν και ο HSV-1 είναι ο κύριος υπεύθυνος για την εμφάνιση του έρπη στο πάνω ή το κάτω χείλος, υπάρχουν περιπτώσεις που οι φουσκάλες στο στόμα προέρχονται από τον HSV-2, ο οποίος είναι περισσότερο συσχετισμένος με τον έρπη των γεννητικών οργάνων.
Σε περίπτωση λοιπόν που νοσήσετε από αυτόν τον πολύ μεταδοτικό ιό, δεν υπάρχει σοβαρός λόγος ανησυχίας.
Παρόλο που δεν υπάρχει μόνιμη θεραπεία, καθώς ο ιός παραμένει στο νευρικό σύστημα του ανθρώπου που προσβάλλει για πάντα, με την κατάλληλη φροντίδα και έγκαιρη δράση μπορεί να αντιμετωπιστεί εύκολα και να περιοριστεί ο χρόνος επώασης και εκδήλωσης του.
Αξίζει να σημειωθεί ότι κάποιος που εμφάνισε επιχείλιο έρπητα μια φορά, δεν θα έχει απαραίτητα συνεχείς εκδηλώσεις ανά τακτά διαστήματα. Είναι πιθανό να μην παρουσιάσει ποτέ ξανά τον έρπη στα χείλη του.
Ωστόσο, υπάρχουν και άτομα στα οποία το συγκεκριμένο πρόβλημα εκδηλώνεται αρκετές φορές, ακόμη και μέσα σε διάστημα ενός έτους.
Ποια είναι τα συμπτώματα του επιχείλιου έρπητα;
Για να καταλάβετε αν η πληγή – φουσκάλα στα χείλη σας είναι στην πραγματικότητα έρπης θα πρέπει να έχετε κάποια συγκεκριμένα συμπτώματα.
Συνήθως, πριν ξεκινήσουν να εμφανίζονται οι ενοχλητικές φουσκάλες, υπάρχει:
- Πόνος
- Αίσθηση καψίματος
- Φαγούρα
- Μούδιασμα στην περιοχή
- Κοκκινίλα
- Πρήξιμο
Σε πιο σπάνιες περιπτώσεις ενδέχεται να παρουσιαστούν και πιο σοβαρά συμπτώματα, όπως:
- Πυρετός
- Αυξημένη κόπωση
- Αίσθηση ότι έχετε αρρωστήσει
- Πονόλαιμος
- Ανορεξία
- Οίδημα στα ούλα
- Δυσκολία στην κατάποση
- Πρήξιμο αδένων
- Ναυτία
Ο χρόνος επώασης, τα στάδια και πόσο διαρκεί συνολικά ο επιχείλιος έρπης
Ο συνολικός χρόνος για να κάνει τον κύκλο του είναι περίπου 1-2 εβδομάδες. Το διάστημα αυτό όμως χωρίζεται σε κάποια βασικά στάδια. Σύμφωνα με το WebMD αυτά είναι:
- Στο αρχικό στάδιο ξεκινάει το αίσθημα καψίματος, η φαγούρα και ο ερεθισμός στην περιοχή.
- Μετά από 12-24 ώρες εμφανίζεται η επώδυνη και γεμάτη υγρό φουσκάλα σε συνδυασμό με κοκκινίλα και πρήξιμο.
- Την 2η ή 3η μέρα η φουσκάλα σπάει και βγαίνει το διάφανο ή ελαφρώς κίτρινο υγρό που περιέχει, αφήνοντας μια κόκκινη πληγή. Σε αυτό το στάδιο η μεταδοτικότητα του ιού είναι στο μέγιστο της.
- Την 4η με 5η μέρα μετά την εμφάνιση της φουσκάλας, δημιουργείται μια καφέ κρούστα, η οποία ενδέχεται να σπάσει προκαλώντας φαγούρα, φλόγωση ή αιμορραγία.
- Τέλος, η κρούστα φεύγει από μόνη της μετά από περίπου 2 εβδομάδες και ο επιχείλιος έρπης επουλώνεται.
Προσοχή: Σε καμία περίπτωση μην σκαλίσετε ή σπάσετε την φουσκάλα. Υπάρχει κίνδυνος να μεταδώσετε τον ιό σε άλλα σημεία του προσώπου ή και του σώματος σας. Και βέβαια αν αγγίξετε το μολυσμένο σημείο, πλύντε αμέσως σχολαστικά τα χέρια σας.
Σε περίπτωση που ο έρπης στα χείλη επιμένει και δεν έχει επουλωθεί μετά από 2 εβδομάδες ή τα συμπτώματα είναι πολύ έντονα, συνίσταται να επισκεφθείτε τον δερματολόγο σας. Το ίδιο ισχύει και αν ανήκετε σε ομάδα ανθρώπων με εξασθενημένο ανοσοποιητικό, έχετε συχνή εμφάνιση επιχείλιου έρπητα ή παρατηρήσετε ερεθισμό στα μάτια σας.
Τα αίτια που τον ενεργοποιούν
Πέρα από την μετάδοση του ιού του έρπητα από άλλο άτομο που ενδέχεται να προκαλέσει άμεση έξαρση, υπάρχουν κάποιες αιτίες που μπορούν να ενεργοποιήσουν τον αδρανή ιό και να έχουν ως αποτέλεσμα την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Οι παράγοντες αυτοί σύμφωνα με το Mayo Clinic είναι οι εξής:
- Ιογενής λοίμωξη ή πυρετός
- Ορμονικές διαταραχές (πχ εμμηνόρροια)
- Άγχος
- Κόπωση
- Έκθεση στον ήλιο και τον άνεμο (κυρίως ακραίες συνθήκες υπερβολικής ζέστης ή κρύου)
- Αλλαγές στο ανοσοποιητικό σύστημα (όπως απλός πυρετός ή γρίπη, αλλά και πιο σοβαρές μορφές ανοσολογικής ανεπάρκειας που προκαλούνται από τον ιό HIV, τον διαβήτη ή τις χημειοθεραπείες)
Πως γίνεται η μετάδοση του έρπη στα χείλη;
Ο ιός του έρπητα είναι πολύ μεταδοτικός, ιδιαίτερα κατά το στάδιο όπου έχουν σκάσει οι φουσκάλες που έχουν εμφανιστεί.
Από εκεί και πέρα, υπάρχει πιθανότητα να μεταδοθεί και πριν την παρουσία των φλυκταινών, αλλά και κατά την επούλωση τους, δηλαδή καθ’ όλη τη διάρκεια των 5 σταδίων της νόσου.
Πρόκειται για έναν ιό, η μετάδοση του οποίου γίνεται κυρίως με την στενή επαφή ανθρώπων. Βασικός τρόπος είναι το φιλί, αλλά μπορεί να μεταφερθεί και από το σάλιο.
Άτομα με ανοσολογική ανεπάρκεια είναι πιο ευάλωτα στο να κολλήσουν τον επιχείλιο έρπη. Αυτό βέβαια δεν αποκλείει την μετάδοση του και σε υγιείς οργανισμούς.
Επίσης, η μεταφορά του ιού σε μωρά κρίνεται πολύ επικίνδυνη. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει πολύ σοβαρά προβλήματα, απειλώντας ακόμη και την ζωή τους.
Συμβουλές πρόληψης για την αποφυγή μετάδοσης
Οι ειδικοί συστήνουν την αποφυγή στενής επαφής με άτομα που παρουσιάζουν εμφανή σημάδια του ιού. Επίσης δεν πρέπει να γίνεται χρήση κοινών αντικειμένων, όπως μαχαιροπίρουνα, ποτήρια, πετσέτες, σεντόνια, καλλυντικά και άλλα πράγματα που ενδέχεται να μεταδώσουν τον έρπη.
Εξίσου σημαντικό είναι όμως να διατηρείτε τα χέρια σας καθαρά. Έχοντας σωστή υγιεινή των χεριών θα αποτρέψετε τον κίνδυνο να μεταφερθεί ο έρπης σε κάποιο άλλο σημείο του προσώπου ή του σώματος σας, καθώς και σε άλλα άτομα.
Επιπλέον, διατηρώντας τα χέρια σας καθαρά και κυρίως αποφεύγοντας να αγγίξετε την πάσχουσα περιοχή, μειώνεται η πιθανότητα να μεταφέρετε βακτήρια στην πληγή και να την μολύνετε ακόμη περισσότερο.
Επιπλοκές που ενδέχεται να προκληθούν
Σε γενικές γραμμές ο επιχείλιος έρπης δεν αποτελεί σοβαρή ιογενή λοίμωξη. Σύμφωνα όμως με τους ειδικούς υπάρχουν περιπτώσεις που εμφανίζονται σοβαρές επιπλοκές ή υποτροπή της απλής νόσου με αποτέλεσμα ακόμη και την λοίμωξη του αναπνευστικού.
Η πιο απλή και συνηθισμένη περίπτωση επιπλοκής είναι η μεταφορά του ιού σε άλλα σημεία του προσώπου, του σώματος ή των χεριών. Αυτή όμως που κρίνεται εξαιρετικά επικίνδυνη είναι η μετάδοση του έρπη κοντά ή μέσα στα μάτια. Ο βασικός λόγος είναι πως δημιουργεί ουλές στον κερατοειδή του ματιού, οδηγώντας έτσι ακόμη και σε μερική ή ολική τύφλωση.
Εξίσου όμως σοβαρή είναι και η λοίμωξη σε βρέφη, ηλικιωμένους και άτομα με ανοσολογική ανεπάρκεια.
Πιο συγκεκριμένα, όσοι έχουν ανοσοκαταστολή μπορεί να παρουσιάσουν βαρύτερα συμπτώματα, τα οποία περιλαμβάνουν ακόμη και την προσβολή εσωτερικών οργάνων όπως ο εγκέφαλος (οδηγώντας σε εγκεφαλίτιδα) και ο νωτιαίος μυελός.
Επίσης, άτομα που πάσχουν από ατοπικό έκζεμα ή ατοπική δερματίτιδα έχουν μεγάλη πιθανότητα να εμφανίσουν εξάπλωση του έρπη σε όλο το σώμα.
Τέλος, λόγω του έντονου πόνου στο στόμα και τον λαιμό κάποιοι ασθενείς πίνουν λιγότερα υγρά με αποτέλεσμα να παθαίνουν αφυδάτωση.
Επιχείλιος έρπης στην εγκυμοσύνη ή το θηλασμό
Όσον αφορά τον έρπη στα χείλη κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης, θεωρείται πως δεν επηρεάζει το έμβρυο. Θα πρέπει όμως να αντιμετωπίζεται με την χρήση αλοιφής με αντιικό παράγοντα. Ωστόσο, λόγω της ευαίσθητης αυτής περιόδου για μια γυναίκα, κρίνεται σημαντικό η εκάστοτε εγκυμονούσα να επικοινωνήσει με τον γιατρό της πριν προβεί σε οποιαδήποτε θεραπεία.
Ακόμη πιο σημαντική είναι όμως η αντιμετώπιση του επιχείλιου έρπητα κατά την διάρκεια του θηλασμού. Ο ιός αυτός θα μπορούσε να γίνει πολύ επικίνδυνος για το νεογέννητο, αν προσβληθεί. Εφόσον λοιπόν έχετε συμπτώματα, επικοινωνήστε με τον γιατρό σας, φροντίστε την υγιεινή των χεριών και αποφύγετε τη στενή επαφή (όπως τα φιλιά) με το μωρό, όσο δύσκολο κι αν είναι.
Επιχείλιος έρπης και τρόποι αντιμετώπισης
Ο ιός του έρπητα δεν θεραπεύεται πλήρως. Παραμένει αδρανής μέσα στο νευρικό σύστημα του οργανισμού που έχει προσβάλει μέχρι την στιγμή της επαναδραστηριοποίησης του.
Συνήθως η πρώτη έξαρση του έρπη στο χείλος διαρκεί 2 εβδομάδες. Σε περίπτωση όμως επανεμφάνισης του, ο χρόνος επώασης ενδέχεται να είναι μικρότερος και από 1 εβδομάδα.
Δεν είναι απαραίτητη η χρήση φαρμάκων για την αντιμετώπιση του έρπητα, εκτός αν το συστήνει ο γιατρός σας. Ο ιός θα κάνει τον κύκλο του και θα φύγει από μόνος του.
Ωστόσο υπάρχουν κάποια φάρμακα (αλοιφή, τζελ ή χάπια), αλλά και γιατροσόφια που μπορούν να περιορίσουν τον χρόνο επώασης, καθώς και να μειώσουν τον πόνο ή την οποιαδήποτε ενόχληση.
Θεραπεία με φάρμακα για τον έρπητα
Για να μειώσετε τον πόνο μπορείτε να πάρετε παυσίπονα χάπια παρακεταμόλης και ιβουπροφαίνης.
Όσον αφορά την αντιμετώπιση, ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει τοπικές αλοιφές ή χάπια που καταπραΰνουν τον πόνο και επουλώνουν την πληγή γρηγορότερα, βασισμένα στις δραστικές ουσίες:
- Acyclovir (Ακυκλοβίρη, όπως Zovirax)
- Valacyclovir (Βαλακυκλοβίρη)
- Famciclovir (Φαμσικλοβίρη)
- Penciclovir (Πενσικλοβίρη, όπως Fenivir)
Οι κρέμες πενσικλοβίρης και ακυκλοβίρης μπορούν να εφαρμοστούν τοπικά αρκετές φορές μέσα στην ημέρα (περίπου κάθε δυο ώρες). Συνίσταται βέβαια να συμβουλευτείτε τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας πριν από την χρήση τους.
Από την άλλη μεριά, η αγωγή με χάπια ακυκλοβίρης, φαμσικλοβίρης και βαλακυκλοβίρης θεωρείται πιο αποτελεσματική από τους ειδικούς.
Και στις δυο όμως επιλογές μεγάλη σημασία έχει η έγκαιρη διάγνωση του προβλήματος και η γρήγορη αγωγή.
Εναλλακτικά, μπορείτε να δοκιμάσετε τα αντιικά αυτοκόλλητα επιθέματα (τύπου Compeed) ενάντια στον έρπη των χειλιών. Βοηθούν στην αντιμετώπιση του και προτιμούνται από πολλούς για αισθητικούς λόγους. Επίσης, προστατεύουν την πάσχουσα περιοχή από τους εξωτερικούς βακτηριδιακούς παράγοντες. Έτσι μειώνεται η πιθανότητα εξάπλωσης του ιού σε άλλα σημεία του προσώπου.
Σε περιπτώσεις όπου ο επιχείλιος έρπης εμφανίζεται συχνά, ενδέχεται να χρειάζεται καθημερινή αντιική θεραπεία για ένα χρονικό διάστημα. Το αν είναι απαραίτητο και για πόσο διάστημα θα το κρίνει ο γιατρός σας.
Τρόποι για φυσική θεραπεία του έρπη στο χείλος
Παρότι οι αλοιφές ή τα φάρμακα είναι αποδεδειγμένα πιο αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση του επιχείλιου έρπη, υπάρχουν κάποιες φυσικές θεραπείες που θα σας βοηθήσουν να επιταχύνετε την επούλωση της πληγής.
1. Για παράδειγμα, οι κρύες ή ζεστές κομπρέσες μειώνουν το πρήξιμο, την κοκκινίλα και τον πόνο. Αντίστοιχα αποτελεσματική είναι και η χρήση σκέτου πάγου.
2. Μην αμελείτε να πλένετε καλά την περιοχή με ένα αντισηπτικό σαπούνι κάνοντας ελαφριές κινήσεις πάνω στην περιοχή, προκειμένου να μην την πληγώσετε και να μην μεταδώσετε τον ιό σε κάποιο άλλο σημείο. Μετά ξεπλυθείτε με άφθονο κρύο νερό.
3. Ένα ακόμη από τα πιο γνωστά γιατροσόφια για τον επιχείλιο έρπη θεωρείται και αυτό με το οινόπνευμα. Έχει αντισηπτική δράση και τείνει να ξηραίνει τον έρπητα, μειώνοντας τον χρόνο επούλωσης του.
4. Η πάσχουσα περιοχή θα πρέπει να παραμένει ενυδατωμένη συνεχώς για να έχετε γρήγορη επούλωση, αλλά και για να προλαμβάνετε μελλοντικές εξάρσεις. Ένα lip balm ή μια κρέμα θα βοηθήσει πολύ σε αυτό. Συστήνονται προϊόντα με οξείδιο του ψευδαργύρου και αντιηλιακή προστασία.
5. Εναλλακτικά, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε βαζελίνη καθώς ενυδατώνει το σημείο και αποτρέπει το σκάσιμο του έρπη. Παράλληλα, δημιουργεί ένα προστατευτικό φράγμα από τους εξωγενείς παράγοντες μόλυνσης.
6. Μια ακόμη εξαιρετική επιλογή είναι η χρήση τζελ αλόης ή lip balm με αλόη. Καταπραΰνει τα συμπτώματα και χάρη στην αντιφλεγμονώδη και αντιική της δράση θα βοηθήσει στην επούλωση. Απλά εφαρμόστε το πάνω στο σημείο που έχει εμφανιστεί ο επιχείλιος έρπης 3 φορές την ημέρα.
7. Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό σύμμαχο στην αντιμετώπιση του, καθώς βοηθούν το νευρικό σύστημα.
8. Σύμφωνα με έρευνα του Τμήμα Μικροβιολογίας του Πανεπιστημίου Brigham Young University της Γιούτα, ο επιχείλιος έρπης μπορεί να αντιμετωπιστεί με τοπικό τρίψιμο λίγων δευτερολέπτων χρησιμοποιώντας μια κομμένη στη μέση σκελίδα σκόρδου.
9. Επίσης, μπορείτε να εκμεταλλευτείτε τις απολυμαντικές και αντισηπτικές ιδιότητες που έχει το λεμόνι. Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ, εφαρμόζοντας 4 σταγόνες χυμό λεμονιού στην πάσχουσα περιοχή 3 φορές την ημέρα, μπορείτε να καταπολεμήσετε τον έρπη.
10. Το μελισσόχορτο έχει αντιική δράση και καταπολεμά τον ιό του έρπητα, μειώνοντας την κοκκινίλα και το πρήξιμο. Το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να χρησιμοποιήσετε ένα lip balm με τουλάχιστον 1% μελισσόχορτο ή να κάνετε κομπρέσες με αφέψημα μελισσόχορτου. Εναλλακτικά, εφαρμόστε απευθείας πάνω στην φλεγμονή αραιωμένο έλαιο μελισσόχορτου μέχρι 4 φορές την ημέρα. Είναι το ίδιο αποτελεσματικό.
Εναλλακτικές μέθοδοι αντιμετώπισης με φυσικό τρόπο
Η προπόλη, που διατίθεται σε αλοιφή με 3% περιεκτικότητα, έχει την ικανότητα να μειώνει τον χρόνο επώασης του επιχείλιου έρπη, χάρη στις αντιικές της ιδιότητες. Επιπλέον ενυδατώνει την περιοχή, αποτρέποντας την αιμορραγία.
Η λυσίνη σύμφωνα με έρευνα του Indiana University School of Medicine είναι ένα αμινοξύ που δρα ενάντια στον ιό του έρπητα, καθώς καταστέλλει την δράση της αργινίνης που τείνει να τον πολλαπλασιάζει και να τον ενεργοποιεί. Περιέχεται σε τρόφιμα όπως το κόκκινο κρέας, το γάλα, το αυγό, το τυρί και τα ψάρια, αλλά και σε κρέμες ή συμπληρώματα διατροφής. Μπορείτε λοιπόν να δοκιμάσετε κομπρέσες με γάλα ή τοπική εφαρμογή γιαουρτιού για να επιταχύνετε την επούλωση της πληγής – φουσκάλας που έχει δημιουργήσει ο επιχείλιος έρπης.
Επίσης, αποφεύγοντας τροφές πλούσιες σε αργινίνη, βοηθάτε ακόμη περισσότερο στον περιορισμό του χρόνου επώασης του έρπη στα χείλη. Τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε αυτήν είναι τα αναψυκτικά τύπου κόλα, τα φιστίκια, τα καρύδια, η μπύρα, η σοκολάτα, τα μπιζέλια, και η ζελατίνη.
Εξίσου αποτελεσματική με την αλοιφή Zovirax για τον έρπη στα χείλη θεωρείται η φυσική κρέμα από βότανα με ραβέντι και φασκόμηλο.
Επιπλέον, αποφεύγοντας όσο το δυνατόν το στρες και διατηρώντας το ανοσοποιητικό σας σε υψηλά επίπεδα, μειώνεται η πιθανότητα να ενεργοποιηθεί ο επιχείλιος έρπης.
Τέλος, σύμφωνα με το Healthline.com ευεργετική δράση στην αντιμετώπιση του έρπη στα χείλη έχουν και ορισμένα αιθέρια έλαια. Μερικά εξ αυτών είναι τα παρακάτω:
- Έλαιο τεϊόδεντρου
- Αιθέριο έλαιο μέντας
- Αιθέριο έλαιο γλυκάνισου
- Έλαιο μελισσόχορτου
- Αιθέριο έλαιο ρίγανης
- Χαμημέλαιο
- Αιθέριο έλαιο σανδαλόξυλου κλπ